Umsögn Landssamtakanna Þroskahjálpar um frumvarp til laga breytingu á lögum um réttindi sjúklinga, nr. 74/1997.

Í kynningu frumvarpsins í samráðsgátt kemur fram að tilgangur frumvarpsins sé að tryggja fullnægjandi lagaheimildir í þeim algeru undantekningartilvikum þegar sjúklingar eru beittir þvingunum og að meðalhófs verði þá gætt og eftirlit verði með beitingu slíkra þvingana.

Athugasemdir við núverandi framkvæmd þvingana á geðdeildum hafa verið gerðar af hálfu umboðsmanns Alþingis og nefndar samkvæmt Evrópusamningi um varnir gegn pyndingum og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Þær athugasemdir eru ekki þess efnis að þvingaðri meðferð eða valdbeitingu sé beitt að óþörfu heldur beinast aðfinnslur beggja aðila að því að slík alvarleg inngrip í stjórnaskrárbundin mannréttindi fái ekki staðist nema um þau sé skýr ákvæði í lögum. Núverandi ástand þar sem ákvörðun um slík inngrip eru tekin af starfsfólki geðheilbrigðisstofnana án skýrra lagaheimilda sé óásættanlegt.

Landssamtökin Þroskahjálp taka undir  það sjónarmið að þörf sé á að setja í lög skýrar skilgreiningar á því hvenær heimilt geti verið að beita þvingun af þessu tagi. Nauðsynlegt er að skrá öll slík atvik þar sem tilgreint er m.a. hver er ástæða þvingunar, til hvaða þvingana hafi verið gripið svo og hvaða önnur úrræði, án þvingunar, hafi verið fullreynd áður.

Landssamtökin Þroskahjálp hafa stutt það fyrirkomulag sem verið hefur samkvæmt lögum um réttindagæslu fyrir fatlað fólk,  frá árinu 2011, að heimilt geti verið að beita fólk þvingun sé hætta á að fólk skaði sig eða aðra eða valdi stórfelldu tjóni. Forsenda stuðnings samtakanna fyrir slíku inngripi er að um þau gildi skýr lagaákvæði þar sem m.a. er tilgreint í hverju nauðung geti falist og að tryggt sé að  tilvik séu vel skráð og öll framkvæmt undir fullgnægjandi og virku eftirliti.

Samtökin áskilja sér rétt til að koma frekari athugasemdum við frumvarpið á framfæri við meðferð þess á Alþingi.

Virðingarfyllst.

Bryndís Snæbjörnsdóttir, formaður Þroskahjálpar.

Nálgast má frumvarp sem umsögnin á við hér