Nokkur orð um menntun án aðgreiningar. – Að gefnu tilefni.

Jafn réttur barna og ungmenna til menntunar og án aðgreiningar er ekki aðeins skýrt og skilmerkilega tryggður í íslenskum lögum. Þessi réttur er einnig sérstaklega áréttaður í samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks sem íslenska ríkið hefur skuldbundið sig til að virða og framfylgja. Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar segir þetta um þennan mikilvæga mannréttindasamning:

 „Ríkisstjórnin mun styðja dyggilega við innleiðingu á samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks.“ 

 Samningur Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks hefur þau meginmarkmið að tryggja fötluðu fólki tækifæri til að ráða málum sínum sjálft, taka þátt í samfélaginu án aðgreiningar og verja það fyrir mismunun af ýmsu tagi og á ýmsum mikilvægum sviðum sem sagan og reynslan sýnir að hefur ávallt leitt til og leiðir enn til þess hvarvetna í heiminum að fatlað fólk hefur færri og minni tækifæri en annað fólk og þarf að þola margvíslegar hindranir og jafnvel útilokun. Tækifæri til menntunar er eitt þessara mikilvægu sviða og þarf ekki að hafa mörg orð um hvers mörg og margvísleg tækifæri fólks, s.s. varðandi atvinnu og aðra þátttöku í samfélaginu eru undir því komin að fólk fái tækifæri til náms til jafns við aðra.   

 Leiðbeiningar eftirlitsnefndar með samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks.

 Í 24. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks er fjallað um rétt fatlaðs fólks til menntunar til jafns við aðra. Það er alls ekki að ástæðulausu að sérstaklega og ítarlega er þar kveðið á um þennan rétt því að fötluðum börnum og ungmennum og fullorðnum líka hefur ávallt verið og er enn neitað um þann rétt meira og minna hvarvetna í heiminum. Réttur til menntunar án mismununar eru mannréttindi sem eru viðurkennd og varin, ekki aðeins í samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks, heldur í mörgum öðrum mannréttindasamningum sem Ísland hefur skuldbundið sig til að virða eins og flest öll ríki í heiminum.

Eftirlitsnefnd með samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks hefur m.a. það mikilvæga hlutverk að gefa ríkjum leiðbeiningar (e. General Comments) um túlkun á einstökum greinum samningsins og skýra hvernig þau geta staðið við skuldbindingar sínar samkvæmt þeim. Eftirlitsnefndin sendi nýlega frá sér leiðbeiningar um túlkun og framkvæmd ákvæða 24. gr. samningsins sem fjallar sem fyrr sagði um menntun og rétt fatlaðs fólks til að fá tækifæri til að njóta hennar eins og aðrir og hvað ríki þurfa að gera til að sá réttur verði að veruleika.

Í leiðbeiningum eftirlitsnefndarinnar er lögð áhersla á „að aðeins menntun án aðgreiningar getur tryggt gæðamenntun og félagslega þróun og þátttöku fatlaðs fólks sem og tækifæri til menntunar fyrir alla, án mismununar.“

Eftirlitsnefndin bendir einnig á að fólk með þroskahömlun er sérstaklega berskjaldað fyrir mismunun hvað varðar menntun og að tækifæri til að vera í almennum bekkjum með jafnöldrum sínum er afar mikilvægur þáttur í að tryggja að fatlað fólk og ekki síst börn og ungmenni með þroskahömlun fái að njóta annarra réttinda sem samningur SÞ um réttindi fatlaðs fólks mælir fyrir um, s.s. réttarins til að lifa og taka þátt í samfélaginu án aðgreiningar og til jafns við aðra.

Þessar leiðbeiningar eftirlitsnefndar með samningi SÞ varðandi menntun eru afar mikilvægar og er mjög nauðsynlegt að íslensk menntayfirvöld kynni sér þær mjög vel og gæti þess að lög og reglur og öll stefnumótun í menntunar- og skólamálum og öll framkvæmd á því sviði taki mið af ákvæðum 24. gr. samningsins og leiðbeiningum eftirlitsnefndarinnar varðandi kvæði þeirrar greinar.

Leðbeiningar eftirlitsnefndarinnar varðandi menntun má nálgst á þessum link á heimasíðu nefndarinnar, vinstra megin undir "General comments" sjá hér