Umsögn Landssamtakanna Þroskahjálpar um tillögu til þingsályktunar um borgarstefnu, 158. mál

1. apríl 2025

Landssamtökin Þroskahjálp vinna að réttinda- og hagsmunamálum fatlaðs fólks, með sérstaka áherslu á fólk með þroskahömlun og/eða skyldar fatlanir og einhverft fólk og fötluð börn og ungmenni. Samtökin byggja stefnu sína á samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks, barnasáttmála SÞ og öðrum fjölþjóðlegum mannréttindasamningum, sem og heimsmarkmiðum SÞ, sem hafa það meginmarkmið að skilja engan eftir.

Íslenska ríkið fullgilti samning SÞ um réttindi fatlaðs fólks árið 2016 og skuldbatt sig þar með til að framfylgja öllum ákvæðum hans. Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar segir að samningurinn verði lögfestur og frumvarp um lögfestingu samningsins er nú til meðferðar á Alþingi. Þá er í gangi af hálfu ríkisins framkvæmd sérstakrar landsáætlunar um innleiðingu hans.

Í 4. gr. samningsins, sem hefur yfirskriftina Almennar skuldbindingar, segir að aðildarríki samningsins skuldbindi sig til að taka mið af vernd og framgangi mannréttinda fatlaðs fólks við alla stefnumótun og áætlanagerð.

Þessi stefnumótun, sem hér er til umsagnar, er augljóslega mjög mikilvægur þáttur í að innleiða samning SÞ um réttindi fatlaðs fólks, sem hefur það meginmarkmið að gera fötluðu fólki kleift að vera virkir þátttakendur á öllum sviðum samfélagsins, til jafns við aðra og án aðgreiningar. Í samningnum er mörg ákvæði sem hafa óumdeilanlega mikla þýðingu með tilliti til þess að það markmið geti náðst, s.s. í 5. gr. sem hefur yfirskriftina Jafnrétti og bann við mismunun,í 9. gr. sem hefur yfirskriftina Aðgengi,í 19. gr. sem hefur yfirskriftina Að lifa sjálfstæðu lífi og án aðgreiningar í samfélaginu,í 20. gr. sem hefur yfirskriftina Ferlimál einstaklinga, 24. gr. sem hefur yfirskriftina Menntun, í 25. Gr. sem hefur yfirskriftina Heilbrigði, í 27. gr. sem hefur yfirskriftina Vinna og starf, í 28. gr. sem hefur yfirskriftina Viðunandi lífskjör og félagsleg vernd og í 30. gr. sem hefur yfirskriftina þátttaka í menningarlífi, tómstunda-, frístunda og íþróttastarfi.

3. mgr. 4. gr. samningsins hljóðar svo:

Við þróun og innleiðingu löggjafar og stefnu við innleiðingu samnings þessa og við annað ákvörðunartökuferli varðandi málefni fatlaðs fólks, skulu aðildarríkin hafa náið samráð við fatlað fólk og tryggja virka þátttöku þess, þar á meðal fatlaðra barna, með milligöngu samtaka sem koma fram fyrir þess hönd.

Með vísan til þess sem að framan er rakið hvetja Landssamtökin Þroskahjálp umhverfis- og samgöngunefnd og Alþingi eindregið til að kalla sérstaklega eftri upplýsingum frá samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu um hvenig var staðið að samráði við fatlað fólk og samtök sem vinna að réttinda- og hagsmunamálum þess við undirbúnin og gerð borgarstefnunnar til að tryggja að stefnan taki nægilegt tillit til aðstæðna, þarfa og réttinda fatlaðs fólks, eins og ráðuneytinu er skylt að gera samkvæmt ákvæðum samnings SÞ um réttindi fatlaðs fólks.

Virðingarfyllst.

Unnur Helga Óttarsdóttir, formaður Þroskahjálpar

Anna Lára Steindal, framkvæmdastjóri Þroskahjálpar

Nálgast má þingsályktunartillöguna sem umsögnin á við hér.