Þingsályktunartillaga um fullgildingu samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks lögð fram á Alþingi

Utanríkisráðherra hefur lagt fram á Alþingi þingsályktunartillögu þar sem leitað er heimildar Alþingis til fullgildingar á samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Fyrri umræða um þingsályktunartillöguna er á dagskrá Alþingis í dag. Landssamtökin Þroskahjálp fagna því að þingsályktunartillagan skuli vera fram komin því að löngu er tímabært að Ísland fullgildi þennan mikilvæga mannréttindasamning sem var gerður fyrir um tíu árum síðan. Í þingsályktunartillögunni sem nú liggur fyrir Alþingi segir m.a.:

Þingsályktunartillaga um fullgildingu samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks lögð fram á Alþingi.

Utanríkisráðherra hefur lagt fram á Alþingi þingsályktunartillögu þar sem leitað er heimildar Alþingis til fullgildingar á samningi Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks. Fyrri umræða um þingsályktunartillöguna er á dagskrá Alþingis í dag.

Landssamtökin Þroskahjálp fagna því að þingsályktunartillagan skuli vera fram komin því að löngu er tímabært að Ísland fullgildi þennan mikilvæga mannréttindasamning sem var gerður fyrir um tíu árum síðan. Í þingsályktunartillögunni sem nú liggur fyrir Alþingi segir m.a.:

Allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna samþykkti samninginn um réttindi fatlaðs fólks og valkvæða bókun hans 13. desember 2006. Hinn 30. mars 2007 var opnað fyrir undirskriftir og þann dag undirrituðu 81 aðildarríki samninginn, þar á meðal Ísland. Síðan þá hafa 166 aðildarríki fullgilt samninginn. Samningurinn viðurkennir mannréttindi fatlaðs fólks, sem eru þau sömu og annarra, en staðfestir jafnframt rétt fatlaðs fólks til að njóta þessara réttinda. Markmið samningsins, eins og fram kemur í 1. gr. hans, er að fatlað fólk njóti allra mannréttinda og mannfrelsis til fulls og jafns við aðra, jafnframt því að vernda og tryggja slík réttindi og frelsi og að auka virðingu fyrir eðlislægri mannlegri reisn þess.

 Landssamtökin Þroskahjálp hvetja Alþingi til að hraða afgreiðslu þingsályktunartillögunnar til að fullgilda megi samninginn án frekari dráttar.

 Í þingsályktunartillögunni segir um valkvæðan viðauka við samninginn:

Við samninginn hefur einnig verið gerður valkvæður viðauki sem felur í sér tvær eftirlits­leiðir til viðbótar sem nefndin getur nýtt sér. Annars vegar er um að ræða kvörtunarleið fyrir einstaklinga til nefndarinnar og hins vegar leið fyrir nefndina til að rannsaka alvarleg eða kerfisbundin brot gegn samningnum, með samþykki viðkomandi aðildarríkis. Ekki er lagt til að svo stöddu að viðaukinn verði fullgiltur hér á landi.

Landssamtökin Þroskahjálp lýsa miklum vonbrigðum með að íslensk stjórnvöld skuli ekki ætla að fullgilda viðaukann við samninginn um leið og samningurinn sjálfur verður fullgiltur. Þessi viðauki felur í sér nauðsynlegt aðhald og eftirlit með að ríki fari að samningsskuldbindingum sínum og tryggir einstaklingum og hópum sem telja á sér brotið mikilvægt úrræði og leið til að leita réttar síns. Landssamtökin Þroskahjálp hvetja því íslensk stjórnvöld til að leggja nú þegar fram þingsályktunartillögu um fullgildingu viðaukans við samninginn við samninginn.

Þá skora Landssamtökin Þroskahjálp á stjórnnvöld að hefja nú þegar markvissan undirbúning að því að taka samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks í íslensk lög eins skjótt og verða má eins og gert var með barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna árið 2013.

Hvers vegna er mik­il­vægt að Ísland full­gildi samn­ing Sam­ein­uðu þjóð­anna um rétt­indi fatl­aðs fólks?

Meg­in­mark­mið samn­ings­ins er að tryggja fötl­uðu fólki tæki­færi til sjáf­stæðs og eðli­legs lífs og verja það fyrir mis­munun á ýmsum mik­il­vægum svið­um.

Með full­gild­ingu samn­ings­ins skul­bindur ríkið sig til að tryggja fötl­uðu fólki öll þau lág­marks­rétt­indi sem samn­ing­ur­inn mælir fyrir um og til að gera nauð­syn­legar breyt­ingar á íslenskum lög­um, regl­um, stjórn­sýslu­fram­kvæmd og þjón­ustu til að tryggja að kröfur sem samn­ing­ur­inn gerir verði upp­fyllt­ar. 

Þegar ríki full­gildir samn­ing­inn skuld­bindur það sig til að gefa eft­ir­lits­nefnd sem starfar sam­kvæmt samn­ingnum reglu­lega skýrslur um hvað það hefur gert til að efna skuld­bind­ingar sínar sam­kvæmt samn­ingn­um. Við þá skýrslu­gjöf skulu ríki hafa sam­ráð við fatlað fólk með milli­göngu sam­taka sem koma fram fyrir þess hönd. Eft­ir­lits­nefndin fjallar um skýrsl­urnar og beinir síð­an  til­mælum sínum til ríkj­anna um það sem betur má fara og brýnt er að gera. Þessar skýrslur og umfjöllun nefnd­ar­innar um þær og til­mæli hennar um ráð­staf­anir og úrbætur fela í sér mjög mik­il­vægt aðhald gagn­vart hlut­að­eig­andi ríkjum og gagn­legar leið­bein­ingar fyrir stjórn­völd um hvað þau þurfa að gera og bæta til að upp­fylla kröfur samn­ings­ins.

Val­kvæður viðauki við samn­ing­inn.

Ísland und­ir­rit­aði val­kvæðan viðauka við samn­ing Sam­ein­uðu þjóð­anna um rétt­indi fatl­aðs fólks um leið og það und­ir­rit­aði samn­ing­inn sjálfan árið 2007. Val­kvæði viðaukinn mælir fyrir um kæru­leið fyrir ein­stak­linga og hópa sem telja að íslensk stjórn­völd hafi ekki veitt þeim þann rétt sem þeim ber sam­kvæmt samn­ingnum og hafa árang­urs­laust nýtt þau úrræði sem þeir hafa sam­kvæmt íslenskum lögum og stjórn­kerfi til að ná því fram sem þeir telja sig eiga rétt á sam­kvæmt samn­ingn­um. Eft­ir­lit­nefndin getur óskað upp­lýs­inga frá ríkjum og beint til­mælum til þeirra. Með því að full­gilda valkvæða viðaukann verður virkara aðhald með ríkjum um að fram­fylgja samn­ingn­um, réttar­ör­yggi fatl­aðs fólks meira og mann­rétt­indi þess betur var­in.

Lög­fest­ing samn­ings­ins.

Samn­ingur Sam­ein­uðu þjóð­anna um rétt­indi barns­ins var tek­inn í íslensk lög árið 2013. Það var gert til að tryggja enn betur en gert var með full­gild­ingu samn­ings­ins þau rétt­indi sem samn­ing­ur­inn mælir fyrir um.

Sömu rök eiga við um samn­ing Sam­ein­uðu þjóð­anna um rétt­indi fatl­aðs fólks. Með því að lög­festa samn­ing­inn verður mann­rétt­indum fatl­aðs fólks veitt aukin vernd og réttar­ör­yggið eykst. Fatl­aður ein­stak­lingur getur þá borið ákvæði samn­ings­ins fyrir sig sem ótví­ræða rétt­ar­reglu fyrir dómi eða stjórn­völd­um. Lög­fest­ing mun vekja jafnt almenn­ing og þá sem fjalla um mál­efni fatl­aðs fólks fyrir dóm­stól­um, í stjórn­sýslu og við und­ir­bún­ing að laga­setn­ingu, til frek­ari vit­undar um mann­rétt­indi fatl­aðs fólks og þá virð­ingu sem verður að ætl­ast til að þeim sé sýnd í rétt­ar­ríki. Lög­fest­ing samn­ings­ins um fatlað fólk mun og auka, á alþjóða­vett­vangi, traust á virð­ingu íslenska rík­is­ins fyrir mann­rétt­indum fatl­aðs fólks.

Þingsályktunartillögu um fullgildingu samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi um fatlaðs fólks má lesa hér: